TITULO
Pag
naririnig ko ang isang tao na siya ay may titulo sa isang piraso ng lupa, at
ito ay pag-aari niya, madalas hindi ko mapigilan mapaisip. Paanong nangyari na ang isang tao ay magiging
kanya ang lupa? Matagal na matagal na,
bago pa sumulpot ang unang tao sa mundo, nandyan na ang lupa, kasama ang mga
lamok at lumot, at sigurado, matagal nang wala ang iyong kaapo-apuhan,
mananatiling nandyan pa rin ang lupa, kasama pa rin ang mga lamok at lumot at
mga itinapong pinaglumaang baterya ng cellphone. Sigurado, lupa ka na rin, o lupa na tayong lahat, nandyan pa rin ang
lupa. Paanong naging sa iyo ang lupa?
Hindi mo pag-aari ang lupa. Pag-aari ka
ng lupa. Huwag mo lang sasabihin yan sa may-ari
ng inuupahan mong bahay, at baka mapalayas ka ng di oras, dahil baka isiping may
tama ka sa ulo.
Iyan lahat ay
inimbento ng tao, na kung tawagin ay batas.
Mga gawa-gawang konsepto para ang usapan ng tao sa kanyang kapwa tao ay
maging maayos – at upang ang karapatang mag-ari ay magmukhang makatwiran. Para ang lahat ng alitan at hindi pagkakasundo
ay hindi na idadaan sa palakasan ng boses at lakas ng kakayahang manadyak at
manapak, kundi pag-aayos ayon sa mga naisulat ng mga itinutuing na marurunong na tao – na kadalasan ay mga mayayaman din – na kung tawagin ay batas. Sa pamamagitan ng batas, nilulutas, o pilit
nilulutas, ang mga alitan ng tao, katulad ng kung sino ang pwedeng kumain ng
isang salop na bigas, at kung sino ang kalahati lang, kung sino ang kakain ng
mais, at kung sino ang hindi kakain ng kahit na ano. Sa isang paningin, ginawa ang maraming batas
upang wala nang maangas na nagrereklamo na siya ay nagulangan o dinaya. Kung hindi ka masaya sa sinasabi ng batas,
well, sorry, pero ‘yan ang batas.
Minsan, ang
batas din ay iniimbento upang manggulang, at upang kusang-loob na maisip ng
maraming mga nagugutom na OK lang pala kung nasa iilan lang na mga masisiba ang
lahat ng pagkain. Paminsan-minsan, ang
batas ay wala din sa katwiran, maniwala kayo. Gawa nga siya ng tao, e, remember? Tao na may puso't damdamin. Damdaming manggulang, Pero dapat din daw sundin ito, dahil iyan ang batas.
Alam ko na
kung bakit ang mga huwes ay nakasuot ng itim at mahabang robe, kahit ubod ng
init, at kung tawagin ay “Your Honor”. Ito
ay upang mabigyan ng respeto ang isang tao na ang sabi ng lipunan ay dapat
kagalang-galang at dapat sundin, magkaroon ng respeto kung saan wala, at upang magmukhang
marangal at makatarungan ang lahat ng kanyang sinasabi, kahit maraming beses ay
hindi. Isipin nyo naman kung ang huwes
ay nakasuot ng Amerikana na kamukha ng kay Brother Mike, at ang sapatos ay
matulis na parang sa kenkoy, walang patid siguro ang hagikgikan ng mga tao sa
korte. Pag sinabi ng judge na “Order!”, malamang
akala ng mga tao ay may darating na pansit.
Pero dahil
nasanay na tayo sa mga makabagong konsepto at institusyon ng makabagong
lipunan, akala natin ay pinakanatural na sa mundo ang pagkakaroon ng batas, na
kasingnatural na ang lahat ng bata ay pinanganak na may dalawang paa. Nasanay na tayo na magkaroon ng mga pag-aari,
o magkaroon ng karapatan na mag-ari, gaya ng mga lupa, alagang hayop, damit at
smartphone, double cam, dual sim.
Noong araw,
ilang siglo pa lang ang nakakalipas, pinakanatural na sa mga tao ang mag-ari ng
tao. Pag-aaring tao, o alipin. Sorry ka na lang kung ang mga magulang mo ay
alipin, dahil malamang habangbuhay ka ring alipin. Dati, ang tao ay walang nakikitang masama na
magkaroon ng alipin. Pero dumating din
ang panahon, na napagtanto natin na mali pala ang ariin mo ang isang kapwa tao,
na parang kalabaw o araro. Naisip din
natin sa wakas na ang bawat tao, gaano man kadukha, ay may karangalan at halaga
na dapat kilalanin. Ngayon, meron pa
ring mangilan-ngilang lipunan na may mga alipin, pero sa buong mundo, ang
slavery ay hindi na tinatanggap na gawaing moral o katanggap-tanggap.
Sa
kasaysayan ng Pilipinas, matagal na ring walang pang-aalipin. Ganunpaman, kung tatalasan ninyo ang inyong
paningin, wala na ngang slavery, pero marami pa rin sa atin ang may utak-panginooon,
at kung tratuhin ang kapwa ay para bang alipin ang mga ito. Kung ayaw ninyong maniwala, magtanong kayo
kung ano ang ibig sabihin ng “casa” sa Binondo.
Marami pa rin ang manggagawa sa bukid, at mga laborer sa construction,
na ang sahod ay matutuwa pa ang tunay na alipin.
Higit sa
lahat, marami pa rin ang alipin ng sariling kamangmangan at pagka-paurong. ‘Yan ang mahirap sugpuin, dahil sarili ang
kalaban. Malaya na tayo sa mga
dayuhan. Pero mas mahirap lumaya sa
sarili nating kagaguhan. Marami sa atin
ang alipin ng pera, ng ambisyon. Sa
maraming tao, ang cellphone ay parang oxygen, ikamamatay pag nawala. Maraming tao, mukhang lalagnatin at aaakihin
sa puso, pag nagurlisan ng ang kanilang kotse.
Wag kayong tumawa, pero marami na ang namatay sa kase-selfie sa
escalator at texting while driving. Nag-iba
na ang anyo ng pagka-alipin.
Ang sabi ni
Quezon, “It is better to have a government run like hell by Filipinos, than to
have a government run like heaven by Americans”. Madalas, nagdududa na ako kung tama ba si Ka
Manny. Base sa kalagayan ng trapik sa
Quiapo at sa Cloverleaf Market ngayon, naiisip kong ang naging pagkaintindi
yata nating mga Pinoy sa sinabi ni Quezon ay, “If it is a government by
Filipinos, we must run it like hell”.
Maraming mga Pinoy pa rin na ang tingin sa anak ay
private property, na umaasa na ang lahat ng kanilang sabihin ay susundin ng
kanilang mga anak na parang utos ni Haring Solomon, at inaasahan na ang
ginastos sa pagpapalaki sa anak ay dapat magkaroon ng magandang ROI (return on
investment). Pero nababago na rin ito
unti-unti, at naiisip na rin natin na hindi lahat ng nakagawiang pag-iisip at nakagisnang
tradisyon ay dapat pangalagaan at panatiliin.
Maraming pagkakataon, ang tradisyon ng mga matatanda ay pinagpapatuloy
ng mga bata – kahit sa bastardo at sinalaulang porma - dahil lang sa ito ay
tradisyon, kahit walang katuturan.
Katulad ng walang kamatayang pondahan sa mahal na araw, pero ibang
usapan na iyon.
Mga isang
daang taon pa lang ang nakakalipas, ang mga babae ay wala pang mga karapatan na
karaniwang tinatamasa nila sa ngayon -
ang karapatang bumoto, magtrabaho at ituring bilang tao. Ngayon, halos pantay na ang mga babae at
lalake sa maraming lugar sa mundo. Ngayon,
sa maraming lugar sa mundo, ang babae, gaya ng lalaki, ay pwede nang magpakasal
sa babae. Pero ibang usapan na ulit
‘yon.
Kaya, tayo
ay matuwa. Dahil kahit papaano ay mayroong
progreso sa ilang aspeto ng buhay natin.
Nababago din ang mundo, at kahit dahan-dahan, sumusulong ang
sangkatauhan. Isangdaang taon mula
ngayon, sana hindi na tayo lokong-loko sa selfie.
1.7.15
No comments:
Post a Comment